KEÇEDEKİ ALINTERİ

FOTOMAKALE

Keçe, yünün çeşitli işlemler (ısı, basınç, sabun, asit vb) yardımıyla sıkıştırılarak birbirine yapışması ve bütünleşmesi ile oluşturulan bir tür kaba kumaştır. Üretilen bu kumaş geçmişten bu yana çok farklı amaçlar için kullanılmıştır. Hunlar döneminden itibaren günümüze kadar gelen keçecilik sayesinde üretilen ürünler birçok alanda kullanılmış ve insanlar farklı ihtiyaçlarını bu ürünlerle karşılamışlardır. Tarihi seyir içerisinde incelendiğinde keçe Türkler tarafından; çadır üzeri örtü ve zemininde halı olarak, yolluk, kepenek, seccade, çeşitli giyim eşyaları (çorap, pantolon, yelek, patik, çizme, ayakkabı, terlik, başlık gibi), eğer örtüsü, süs eşyası, eğer örtüsü, ayakkabı taban keçesi, minder ve sedir gibi birçok amaçla üretilip kullanılmıştır.

Keçe üretimi, yünün kırpılmasından sonra başlamakta ve bir dizi işlem sonunda süreç tamamlanmaktadır. Elde edilen farklı tipteki keçe kumaşları farklı ürünlerin üretiminde kullanılmaktadır. Tepme keçe veya fabrikasyon olarak üretimi söz konusudur. Yün elde veya makinelerde atılır ve bir takım işlemlerden geçirildikten sonra doğal renklerde keçeler elde edilir. Ayrıca boyama yapılarak da renkli keçe üretimi yapılmaktadır. Keçe üretimindeki temel aşamalar şunlardır:

1. Keçe üretiminde kullanılacak yünlerin kırkılması.

2. Yünlerin üzerindeki pıtrak ve bulaşmış olan diğer pisliklerin ayıklanması ve yünün didilerek farklı renklerde olanların ayrılması,

3. Didilen yünün hallaç yayı veya tarak makinesi ile taranması,

4. Yünün tabakalar halinde dökülmesi,

5. Yünün üzerine sıcak su serpilmesi,

6. Yünün dürülmesi,

7. Sarılan kalıpleşin kalıp ipi ile bağlanarak tepme işleminin yapılması,

8. Keçeleşmeye başlayan yünün yüzeyinin ve kenarlarının düzeltilmesi (kapaklama yapılması veya çatkı olarak ifade edilebilir),

9. Çatkı yapıldıktan sonra keçeye sabunlu su verilmesi,

10. Tepme işleminin tekrarlanması ve keçenin pişirilmesi,

11. Keçeleşen yünün pişirilmesi için keçeye sıcak sabunlu su dökülerek ovulması,

12. Tepme işleminin tekrarlanması,

13.  Keçenin boyanması,

14. Keçenin süzülerek kuruması için asılması,

15. Çeşitli ürünler yapımı ve satış.

Geçmişte toplumumuzda elişi üretimimiz içinde önemli bir yeri olan keçe üretimi; sanayileşmenin artması ve insanların keçeyi başka ürünlerle ikame etmeleri nedeniyle çok azalmış ve tarih sayfalarına gömülmesine çok az kalmıştır.

Bu fotomakalenin hazırlanmasında başta İdris Ustam olmak üzere Balıkesir'deki tüm keçe ustalarına teşekkürlerimi sunuyorum.

Yazan ve fotoğraflar: C. Deniz SEYRAN